Зограф Аврам Дичов

Аврам Димитров Дичов е македондки фрескописец од ренесансата, истакнат претставник на Дебарската уметничка школа.

Роден е во големото мијачко село Тресонче, Дебарско, во 1840 година во семејството на славниот мајстор Дичо Зограф. Во 1863 година, негова прва творба беше сликањето на црквата „Пресвета Богородица – Каменско“ во Охрид со неговиот брат Спиридон (Спире) Дичов и сликарот Петар Јоанов. Сликал во „Успение на Пресвета Богородица“ во Гари, во „Свети Никола“ во Враниште (1868, 1879), во „Свети Никола“ во Долна Махала на Охрид (1871), во „Света Богородица“ во Дебар, во „Свети Никола“ (1873) и „Св. Свети Петар и Павле“ во родното Тресонче, во „Св. Преображение на Богородица“ во Росоки.

 

Во 1868 – 1870 година, како и во 1871 – 1872 година, Аврам Дичов работел во регионот на Врање и Лесковац. Во 1870 година насликал икони за иконостасот во црквата „Свети Елиа“ во Левосој и во црквата „Рождество на Пресвета Богородица “ во Тибовје. Во тоа време, се обликуваше стилот на Аврам Дичов, ослободувајќи се од влијанието на неговиот татко, карактеристичен за неговите први дела.

Во мај истата година, 1870 година, според двата географски натписа, тој ја насликал Црквата „Успение“ во Долно Кормињане, заедно со сликарите Зафир, Тодор и Спиро,  кој е веројатно починатиот млад брат Спиридон. Во истата година, 1870 година, тој ги насликал иконите за иконостаси во црквата „Свети Илија“ во Левосој.

Во 1873 година тој го насликал иконостасот на црквата Свети Илија во Горна Лисина, Босилеград, потпишувајќи неколку пати на престолните икони.

Непосредно пред 1874 година, тој ја наслика црквата „Свети Никола“ во Барџани, Кичевско. Таа беше завршена и проширена, со неколку икони од неговиот татко кои датираат од 1849 година. Црквата располага со портрет на Теофилакт Охридски, фреска што е ретка. Исто така, ретко е испишување на тропар от  „Милосердия сущи източник милости сподоби нас Богородице“ на престолната икона на Богородица. Во живописот акцент е ставен на претставувањето на Христа во гробот, што е прикажано „На волную страст“. Ова главно е прикажано од тропарот „Вој гроб на телото“, што е илустрирано според канонот на Света сабота. Нема комплетен натпис од ваков вид во ермениите ниту од Дичо Зограф, ниту од Дионисиј Фурнографиот.

Иконите на Дичов од Свети Никола, Бургас, 1874 година:

Богородица со Христос

Рождество

Василиј Велики

Свети Никола и Свети Теофилакт

Св. Атанасиј и Св. Антониј

Благовещение“ од Кичевскиот манастир, 8 октомври 1880 г.

По Бургас, Аврам Дичов се преселил во Струшко и работел во Присовиани, Драшлица, потоа во Охрид, во „Света Недела“, Слатино, потоа во Косово, во Вучитрн, во „Свети Ѓорѓија“ во Гостиварското село Куново.

Во 1875 година тој ја насликал Црквата на „Светите апостоли“, главниот храм на Печката Патријаршија, но фреските се симнати од 1931 до 1932 година. Зачувани се само два мурала на Аврам Дичов: Добриот Пастир со јагне на рамо, како и гостопримството на Аврам, кои се работени според ерменијата на Дичо Зограф, со мали отстапки. Во 1876 година ја испишал „Светата Илија“ во Вучитрн. Во 1879 година тој ги насликал фреските во црквата „Свети Никола“ во Вевчани, чии икони биле дело на неговиот татко. Од 1880 до 1881 година тој ги насликал фреските во куполата на црквата во манастирот на „Пресвета Богородица“, исто така испишувајќи 15 празнични икони на иконостасот, како и исклучително ретка икона на платно, што ја претставува Христовата пресуда пред Понтиј Пилат и фарисеите.

Потоа работел во „Свети Илија“ во Вранештица, „Свети Илија“ во Стенче и „Свети Илија“ во Мелница, Мариово. Во 1884 година работел во црквата „Св. Петка“ во Бешиште и „Свети Никола“ во Градешница, Мариово.

Мурал од „Св. Димитрија “ во Страцин

Ктиторски натпис со потпис на Аврам Дичов, 27 мај 1881 г.

Мурали

Мурали на купола

Мурали

Мурал

Мурал од  „Успение на Пресвета Богородица“ во Јасен, дело на Аврам Дичов и Петар Новев 1883 г.

„Света Богородица Триручица“ икона на Дичов од 1886 г. од „Рожденство Богородично“ во Дуна

Македонските просветители Св. Кирил и Методиј 1882г.

Од 1884 до 1885 година бил во Куманово и Кривопаланечко, работејќи во манастирот „Свети Јоаким Осоговски“ и во црквата „Свети Никола“ во Ранковце, каде го напишал нартексот заедно со Мирон Илиев и Григориј Петров. а работел во „Свети Димитриј“ во Страцин, „Свети Теодор Тирон“ во Конопница. Во 1888 година работел во „Света Богородица“ во Модрич, Струшко.

Потоа, до 1893 година, Аврам Дичов работел во северозападна Бугарија. Во 1883 година работел со Петар Новев, кој што е негов внук, во црквите во Флорентин и Јасен, во Видин – во „Вознесение Господово“ во Флорентин на иконата на Дева Марија со новороденчето има надпис от 1883 година „Из руке Петра Јованова со внука му Аврама Дичова“, а истиот натпис го носат и муралите во „Успетие на Пресвета Богородица“ во Јасен. Големите икони во обете цркви имаат тропарни натписи, ретка одлика карактеристична за креативноста на Дичо. Слика икони во црквата „Свети Никола“ во Крива Бара. Во 1890 – 1891 година заедно со Никола Образопизов ги создал иконите за црквата „Св. Св. Кирил и Методиј “во манастирот Клисура. Во манастирот Клисура ги насликал и кралските врати на иконостасот, дело на самоковските мајстори. Негова е иконата на Богородица во црквата Вознесение во Митровци, Фердинанд. Потпишана е иконата на Света Богородица: „Од рацете на Аврам Дичов од селото Тресанче Дебарска околија, 1891 година“. Во црквата „Свети Никола“ во Тарговиште има една слична икона и мала целина икона. Во 1890 година, Аврам работел во Вознесение Господово во Извор со неговиот син Крсто Аврамов. Иконите во црквата на Аврам Дичов се „Св. Свети Кирил и Методиј “во селото Рајановци, Белоградчишко, изградено во 1883 година од Димо Македонец. Сликата на Христос Добриот Пастир на страничната врата на иконостас во колекцијата на Видинската метрополија може да му се припише и на Аврам Дичов.

Во 1894 година бил во „Свети Атанасиј Велики“ и „Свети Врач“ во Луково, Струшко. До крајот на 1896 година Аврам Дичов работел во Струшко и Кичевско.

Од иконите на Аврам Дичов, најстарата позната е во Селце и датира од 1872 година. Иконата „Исус Христос – Велики епископ“ е една од најдобрите икони на Аврам Дичов. Неговата последна работа била во Свети Атанасиј во Луково, Струшко, од 1894 година. Неговите наследници се Никола Аврамов и Коста Колов, кои ја работат иконостасот во Црквата „Света Богородица“ во селото Буринец, Малесија.

Во 1902 година го насликал Свети Никола во Приштина и Благовештението во Штитково кај Нова Варош. Во 1905 година тој го насликал Свети Никола во Косовска Каменица.

Кон крајот на 19 век, Аврам Дичов се пресели во Софија. Тој почина во 1923 година во Софија, а неговото тело беше пренесено во Тресонче и беше погребано во дворот на црквата на светите апостоли Петар и Павле.

Аврам Дичов е татко на сликарот Крсто Аврамов, кој учел со него и првично работел со него. Негов внук е уметникот Димитар Пандилов Аврамовски.

Според Асен Василиев, Аврам Дичов е далеку од достигнувањата на својот татко. Како сликар, тој е условен, па дури и беспомошен во некои од неговите случаи, не успева да ги совлада основните технички техники што му се познати на неговиот татко. Други автори исто така забележуваат понизок квалитет во творештвото на Аврам Дичов.

 

Користена литература:

• Цветковски, Сашо. Живописот на Дичо Зограф и Аврам Дичов. Студии и прилози, Струга, 2010.
• Цветковски, Сашо. Живописот на Аврам Дичов во црквата Св. Никола с. Брждани – Кичевско. // Патримониум.мк III (7-8). Скопје, Центар за културно и духовно наследство & КАЛАМУС, 2010.