Во периодот од 30 август до 4 септември 2025, Мијачкиот крај повторно стана духовно-научно средиште. Ова издание беше и најбројното досега, со учесници и гости од земјата и странство, меѓу кои и професори од Белград и Софија. Школата се одржа под покровителство на Бигорскиот Манастир „Св. Јован Крстител“, Истражувачкиот центар „Цветан Грозданов“ при МАНУ, Општина Маврово и Ростуше и Здружението на граѓани „Брзовец“ – Тресонче.
Свечено отворање и рамка на програмата
Отворањето беше во храмот „Свв. Апостоли Петар и Павле“ во Тресонче, каде говор имаа научниот раководител д-р Сашо Цветковски и проф. д-р Ненад Макуљевиќ. Попладневно-вечерните сесии се одржуваа во Бигорскиот Манастир, а преку ден – теренски посети на храмовите низ регионот. Дел од содржините првпат се одржаа и во мултимедијалниот центар „Дичо Зограф“ (реконструираното училиште „Димитар Ормански“).
Научни прилози и теми
Програмата продлабочи клучни прашања за зографската традиција и духовно-културниот контекст на XIX век. Меѓу излагањата:
- д-р Сашо Цветковски – иконописните дела на зографите од Колакија во Македонија (средина и втора половина на XIX век);
- м-р Васил Георгиев и Борис Маркоски – графички хартиени икони во Требиште, Битуше, Дебар и Крушево;
- д-р Давор Јанкуловски – малореканскиот говор преку „Наказание“ (1824) и „Ерминија“ (1844);
- д-р Светозар Ангелов – малку познати икони од „Успение на Богородица“ во Ќустендил;
- проф. д-р Ненад Макуљевиќ – теориски основи на зографското сликарство во XIX век;
- д-р Светлана Смолчиќ Макуљевиќ – култот кон Богородица и сликарството на манастирот Трескавец;
- м-р Марија Лакиќ – опусот на Алексије Лазовиќ;
- м-р Катерина Росикопулос – црквата „Вознесение Христово“ од Тополчани;
- Катерина Велковска – иконите на Дичо Зограф од Галеријата на икони во Охрид.
Со свои согледувања настапија и д-р Катарина Рашиќ и м-р Христијан Цветковски, поврзувајќи го локалното наследство со поширокиот балкански контекст.
Теренска настава: храмови и живо предание
Наставата опфати молитвени и стручни посети во: Гари („Успение на Богородица“), Лазарополе („Св. Ѓорѓи“), Дебар („Успение на Богородица“), Требиште („Св. Ахилиј“), Битуше („Св. Архангел Михаил“ и Скит „Св. Кирил и Методиј“) и Ростуше. На терен, учесниците ја почувствуваа живата врска меѓу верата и уметноста што го обликува идентитетот на Мијачијата.
Панихида и духовна димензија
Во „Св. Апостоли Петар и Павле“ беше отслужена панихида за зографите и творците што оставиле неизбришлива трага во нашето културно наследство. Панихидата ја водеше архимандрит Доситеј, внесувајќи молитвена полнота и тивка радост во срцата на присутните.
Завршница и благодарност
Завршницата се одржа во Бигорскиот Манастир, каде архимандрит Доситеј, од името на Старецот и Игумен на Обителта – Епископот Антаниски г. Партениј, им врачи сертификати на учесниците, со признание за нивниот научен придонес. Срдечно се заблагодаруваме на Истражувачкиот центар „Цветан Грозданов“ при МАНУ, Бигорската обител предводена од владиката Партениј, Општина Маврово и Ростуше, Здружението „Брзовец“ – Тресонче, како и на сите поддржувачи и волонтери.
Нови најави
Најавен е сличен настан и во село Гари, посветен на прочуениот мијачки копаничар Петре Филиповски Гарката – ново поглавје во чествувањето на дрворезбарската традиција.
Заклучок: каде што науката и верата се прелеваат
Школата уште еднаш потврди дека Бигорскиот Манастир е светилник – место каде што духовната преданост и научната аналитичност се среќаваат плодотворно, оставајќи траен печат врз нашата културна меморија и поттикнувајќи понатамошно истражување и зачувување на богатото наследство на Мијачкиот крај.
0 Comments